REHBERLİĞE GİRİŞ  
Çağdaş eğitimin ayrılmaz bir parçası olan öğrenci kişi­lik hizmetleri incelendiğinde rehberlik hizmetlerinin bu kapsam içinde yer alan önemli bir öğrenci kişilik hizme­ti olduğu görülmektedir. Bu kapsamda rehberlik diğer hizmetlerden farlı olarak bireyin gelişmesine doğrudan, yani bireysel olarak yardıma hedefleyen bir hizmet tü­rüdür.

REHBERLİĞİN TANIMI  Biyo-psiko-sosyal bir varlık olan insanın bütün yönleriyle beraber psikolojik olarak da en iyi şekilde gelişmesi ve sağlıklı bir birey olma olması rehberlik hizmetlerine ih­tiyaç duymuş ve rehberlik hizmetleri günümüze çağdaş eğitim anlayışının vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Bu hizmet verilen önemin artmasıyla beraber yapılan araş­tırmalar sonucu rehberliğin çeşitli tanımları yapılmıştır. Bu tanımlardan en fazla kabul görene; rehberlik, bireye kendini tanıması ve anlaması, çevresindeki olanakları fark etmesi ve doğru seçimler yaparak kendini gerçek­leştirebilmesi için verilen sistematik ve profesyonel yar­dım sürecidir.  Yapılan tanımların ortak noktaları:  *        Rehberlik hizmetleri, bireyin tüm yönleriyle gelişme­sini ve çevreye uyumu sağlar. *        Rehberlik hizmetleri, sistemli olarak profesyonel kişi­ler tarafından verilir. *        Rehberlik hizmetleri bir süreçtir. *        Rehberlik bilimsel temelle dayanır. *        Hizmetlerinin merkezinde birey vardır.  REHBERLİĞİN AMACI  Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin asıl ama­cı öğrencilerin kendini gerçekleştirmelerine yardım etmektir. İnsancıl kuramın öncülerinden olan Maslow'a ait olan bu kavram "tam kapasite ile fonksiyonda bu­lunabilme" olarak tanımlanmaktadır. Başka bir ifade ile kendini gerçekleştirme, bireyin tüm yönleri ile kendisin­de var olan potansiyellerin farkında olması ve bunları en verimli biçimde kullanabilmesini ifade eder. Bu nedenle kendini gerçekleştirmenin:Birinci basamağı: Kendini tanıma (potansiyellerinin farkında olma, ken­dini anlama ve değerlendirme), İkinci basamağı: Çevreyi tanıma (çevresindeki olanakların farkında olma)Üçüncü basamağı: Uygun çevresel koşullarda potansiyellerini kullanabil­medir.  

 Bireyin kendini tanımasına ve anlamasına yardımcı olma *        Bireyin problemlerini çözmesine yardımcı olma *        Bireyin çevresine uyum sağlayabilmesine yardımcı olma *       Bireyin potansiyellerini en üst düzeyde geliştirmesine yardımcı olma  Kendini gerçekleştirme, Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşi­sinin en üst basamağında yer alır. Maslow'a göre her birey bu ihtiyacının karşılanmasına yönelik bir güdü ile dünyaya gelir ve uygun koşullar sağlandığında kendini gerçekleştirebilir. Bununla birlikte kendini gerçekleştir­me ancak yetişkinlikte ulaşılabilecek bir basamaktır; ancak çocukluktan itibaren bireyin ihtiyaçlarının karşılanması ve gelecekte kendini gerçekleştirebilmesi için bireye yardımcı olmak gerekmektedir.  Maslow'un ihtiyaçlar piramidi hiyerarşik bir düzen içeri­sinde sıralanmıştır. Yani bir üst basamağa geçebilmenin koşulu alt basamaktaki ihtiyacın karşılanmasıdır. Alt dü­zeydeki ihtiyaçlar belirli bir düzeyde doyuma ulaşınca, birey üst düzeydeki ihtiyacının karşılanması için hazır hale gelir. En son basamakta yer alan kendini gerçekleş­tirme, yaşam boyu devam eden bir süreci ifade eder.  Kendini gerçekleştirmiş bir bireyin alt basamaklardaki tüm ihtiyaçları karşılanmıştır ve bu birey psikolojik açı­dan sağlıklı, çağdaş insanda bulunması gereken özel­likleri taşır. Kendini gerçekleştirmiş bireyin özelliklerin­den bazıları:  *        Kendini, diğerlerini ve çevresini olduğu gibi kabul eder. *        Gerçekçidir. *        Daha derin kişiler arası ilişkiler kurabilir. *       Yaşamdan doyum alır. *        Özerk bir yapısı vardır, çevresinden bağımsız hare­ket edebilir.*        Yaratıcıdır. *        Sıklıkla doruk yaşantılar geçirir. *        Demokratik bir kişilik yapısına sahiptir. *        Kendiliğinden, doğal (spontan) davranır. *        Kendisinin dışında kalan sorunlarla da ilgilenir. *        Amaçlar ve araçlar arasındaki farkı bilir. *        Yalnız kalabilme gücüne sahiptir. *        İnsanlarla birlikte olmaktan hoşlanır; ancak toplumsal kalıplara karşı sorgulayıcıdır. *        İnsanlara yardımcı olmaktan zevk alır. *        Düşmanca olmayan bir mizah anlayışına sahiptir. 

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ

Öğrenci kişilik hizmetleri, çağdaş eğitimin ayrılmaz bir boyutudur. Öğretim ve yönetim hizmetlerinden farklı, kendine özgü bir hizmettir. Öğrenci kişilik hizmetlerinin kapsamında sosyal ve eğitsel etkinlikler, sosyal yardımlar, özel eğitim özel yetiştirme, sağlık hizmetleri, rehberlik ve psikolojik danışma bulunur. Bu etkinlikler öğrencilerin optimum derecede gelişmesi için ortam hazırlamaya dönüktür.

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ XX. YY ve özellikle de II. Yarısının en tipik özelliği toplumların hızla değişmesidir. Toplumda değişmeyi hızlandıran en belirgin etmenler ya da “patlamalar” dört temel nokta içinde “bilgi patlaması”, “teknolojik patlaması”, ekonomik patlama” ve “iletişim patlaması” olarak nitelendirilebilir. Bilgi patlaması Bilgi patlaması, değişmenin olarak çok büyük önem taşır. Guttenberg’ in basımevinde ilk baskısını yaptığı günden bu yana, bilgi birikimi, çağımızda büyük boyutlara ulaşmıştır. XV. YY’ da Avrupa’da yılda 1000 kitap yayınlanırken bilimin gelişmesini inceleyen kaynaklarda, bu sayının 1950’ de 120 bine ve 1960’da ise artık günde 1000 kitap ve 7000 makale çizgisine ulaşmıştır. Bilgi birikiminin bu boyutlara ulaşması teknolojik gelişmeleri hızlandırmıştır. Teknolojik patlama Teknoloji, yaratıcı ve yenilikçi yaklaşımların daha bilinçli bir biçimde toplumda yaygınlaşması ile hızlanmıştır. Bir yaratıcı düşünce uygulanıp, yenilik topluma yayılınca, bu yaratılan teknoloji yeni yaratıcı düşünceler için kaynak olmakla, bir döngü oluşturup, kesintisiz çoğalarak sürüp gitmektedir. İletişim patlaması Yakından gözlediğimiz bir olaydır. Günlük yaşantının bir parçası haline gelen televizyon, telsiz telefonlar, bilgisayar sistemleri, internet, yazılı basın, kişiler, ülkeler ve kıtalar arası iletişimi akıl almaz bir ölçüde hızlandırmıştır. Ekonomik patlama Ekonomik patlama, bu değişmeleri izleyen bir süreç gibi düşünülebilir. Dev gibi çok uluslu şirketler ve piyasa ekonomisinin getirdiği yarışma ortamında üretim biçimleri değişmekte, üretim artmakta ve pazarlama olanakları da hızla gelişmektedir. HIZLI DEĞİŞMENİN BİREY VE TOPLUMA ETKİLERİ Bütün bu hızlı gelişmeler tümüyle toplumsal yapıyı da etkilemekte, toplumla birlikte insan ilişkileri ve değer yargıları da değişmektedir. Toplumdaki değişmeler bireye de bazı psikolojik ve maddi yükümlülükler getirmektedir. Değişime ayak uydurmak için insanların daha fazla eğitilmesi gerekiyordu. Karar verebilmesi için, geleneksel düşünüş biçimlerini bırakarak ,yeni modelleri öğrenmesi gerekti. Eğitim sisteminde meydana gelen hızlı değişmelere ayak uydurulamazsa olumsuz, kötü sonuçlar ortaya çıkar. Gelişmelere paralel bir eğitim vermek için öğrencilerin karar vermelerine yardımcı olmak, bütün gelişim alanlarının bir bütünlük içinde olmasını sağlamak amacıyla böyle bir alana (öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik) ihtiyaç duyulmuştur.

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ Zaman çağımıza doğru ilerleyip de “örgün” eğitim görme işi, toplumun her tabakasından fertlerin hakkı sayılınca, okullar her çeşit kabiliyet, ilgi ve ihtiyaçtaki ve sosyo-kültürel yapıdaki çocuklarla dolmaya başladı. Psikolojideki yeni bulgularda, kişiler arasında geniş ferdi farklar dikkate alınarak yapılması gerektiğini ortaya koydu. Bu durumda, okullardaki öğretim ve yönetim faaliyetlerinin, öğrenciyi tüm bir varlık olarak eğitme işinin yeterli olmadığı görülmüştür. Bu suretle, okullarda bir üçüncü faaliyet grubu ortaya çıkmıştır. Bu grup, öğrenci seçimi ve okula alıştırılması, öğrenci sağlık işleri, öğrenci kol faaliyetleri, disiplin işleri, beslenme ve barınma durumu, burs ve mali yardım, sosyal faaliyetler, öğrencinin kişisel, mesleksel, eğitsel ve dinsel sorunlarında kişisel yardım ve benzeri faaliyetleri içine alır. Bu faaliyetler öğrencinin tüm ve optimum derecede gelişip büyümesi için gerekli ortamı hazırlayan faaliyetlerdir. Okuldaki bu üçüncü faaliyet grubuna öğrenci kişilik hizmetleri denir. Geleneksel eğitimde, öğretim ve yönetim hizmetleri bulunmasına karşın çağdaş eğitime üçüncü boyut olan öğrenci kişilik hizmetleri eklenmiştir. Çağdaş eğitimin üç boyutu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Öğretim, belirli bir alanda, bilgi, beceri ve tutum kazandırmaya yöneliktir. Yönetim, eğitim kurumunu amacına yönelik yaşatma öğretim ve kişilik hizmetlerini eş güdümleme ve yürütmektir. Öğrenci kişilik hizmetleri, çağdaş eğitimin ayrılmaz bir boyutudur. Öğretim ve yönetim hizmetlerinden farklı, kendine özgü bir hizmettir. Öğrenci kişilik hizmetlerinin kapsamında sosyal ve eğitsel etkinlikler, sosyal yardımlar, özel eğitim özel yetiştirme, sağlık hizmetleri, rehberlik ve psikolojik danışma bulunur. Bu etkinlikler öğrencilerin optimum derecede gelişmesi için ortam hazırlamaya dönüktür. Hedef, bireyin bir bütün olarak özgün bir biçimde gelişmesidir. Öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında bulunan rehberlik bireyin gelişmesine doğrudan yardıma yöneliktir. Rehberlik, ingilizcedeki Guidance sözcüğünün karşılığı olarak kullanılmaktadır. Eşanlamlısı kılavuzluktur. Ancak rehberlik hizmetinin içeriği kılavuzluktan farklıdır. Kılavuzlukta, belli bir konuda becerikli ve yetkili kişinin, başkaları için belli bir işi yapmaktan çok, bireyi tanımak ve onu kendisine tanıtmak, büyümesine, gelişmesine, olgunlaşmasına sistematik olarak yardım etmeyi içermektedir. Genelde “psikolojik danışma” ve “rehberlik hizmetleri1” kavramları birlikte kullanılır. Psikolojik danışma, rehberliğin özünü oluşturur. Rehberlik ve psikolojik danışma biçiminde kullanıldığında;rehberlik ağırlıklı psikolojik danışma anlamına gelir. Psikolojik danışma ve rehberlik biçiminde kullanıldığında ise; psikolojik danışma ağırlıklı rehberlik hizmetleri olduğu anlaşılır. Psikolojik danışma rehberliğin vazgeçilemez ve ayrılamaz hizmet alanını oluşturmaktadır. Rehberlik, psikolojik danışmayı da içeren geniş bir kavramdır. Psikolojik danışma ve rehberlik arasındaki ilişki aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Psikolojik danışma, alanını gün geçtikçe genişletmektedir. Hatta rehberlik adının kaldırılması bile düşünülmektedir.

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN KAPSADIĞI HİZMET ALANLARI

Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri Ø Öğrenci sağlık hizmetleri Ø İş, okul, meslek seçme, yöneltme, yerleştirme, ve izleme hizmetleri. Ø İnsan ilişkilerini, sosyal ilişkileri geliştirme etkinlikleri. Ø Özel eğitim, rehabilitasyon ve özel yetiştirme hizmetleri. Ø Öğrenci kayıt, kabul, devam ve başarılarını izleme hizmetleri. Ø Sosyal hizmet ve sosyal yardım hizmetleri. Ø Boş zaman etkinlikleri ve eğitsel kol faaliyetleri Ø Bireye maddi yardım, kredi ve burs gibi destek hizmetleri. Ø Barınma ve beslenme hizmetleri. Bütün bu hizmetlerin yerine getirilmesi, okuldaki psikolojik danışma rehberlik uzmanları ile birlikte, doktor, psikolog, özel eğitim ve sosyal hizmet uzmanları, okul yöneticileri, sınıf öğretmenleri, ders öğretmenleri, eğitsel kol öğretmenleri, işyeri temsilci ve yöneticileri, öğrencinin ailesi ve okul aile birlikleri gibi hizmet ve destek gruplarının işbirliği ile sağlanmaktadır.